امنیت عباسی

[شاه عباس بعد از نبرد رباط پریان و بازپس گیری هرات و مشهد] از راه رادکان و خبوشان (قوچان) روی به استرآباد نهاد و پس از گوشمالی دادن متمردان و تعمیر قلعۀ مبارک آباد، ابتدا دستور داد تا قلاع سرداران سیاه پوش را بدین استدلال که زمان ناامنی گذشته، و سراسر خطۀ استرآباد در زیر [فرمان] حکومت صفویه درآمده، ویران کنند و اسلحۀ ایشان را جمع آوری نمایند؛ به نحوی که «اگر مِن بَعد یک قبضه شمشیر، بلکه یک عدد نیزه، در خانۀ احدی ظاهر شود، خون او هدر باشد».

پس از این مقدمات که چندین هزار «تفنگ و زره و کیش و کمان به قلعۀ مبارک جمع آمده، کوچ های (خانواده های) سرداران به قلعه نقل شد» شاه عباس دستور داد که کلیۀ سرداران سیاه پوش را به قتل رسانند.

برای توضیح بیشتر در باب این تصمیم باید یادآور شد که از هنگام سلطنت شاه محمد [خدابنده] و اختلاف سرداران قزلباش در خراسان و پیشامد حملات اوزبکان بدین خطه و اشتغال خاطر دولت صفوی به مبارزه با اوزبکان و ترکان عثمانی، منطقۀ استرآباد از وجود حکام نیرومند دولت مرکزی خالی مانده بود و در نتیجه هر کس از گوشه ای برخاسته و کوس خودسری زده بود، و بیش از همه طایفۀ سیاه پوشان استرآباد دست به تجاوز و تعدی برآورده بودند؛ به نحوی که هر کس را که ثروتی داشت، با تهدید به قتل، مال و منالش را می گرفتند و حتی از هتک ناموس مردمان فروگذار نکرده، زنان و کودکان را به اسارت می بردند و جسارت را به جایی رسانده بودند که چندین بار به حمام های زنانه هجوم برده، زنان را به عنف بیرون کشیده، به خانه های خود برده، و پس از مدتی آنان را به [کسانشان] فروخته بودند.

تا این که شاه عباس به ریشه کن کردن آنان همت گماشت و دستور داد شرف الدین ساوری را که دو بار به حمام زنانه تاخته بود، قطعه قطعه کردند و هر قطعه از بدن وی را از سر محله ای و از در حمامی آویختند. سایر تجاوزکاران نیز به امر شاهانه کشته شدند.

پس از بازگشت شاه عباس، به توصیۀ وی حسین خان زیاداوغلو، حاکم استرآباد نیز در مقام تفحص حال ارباب داعیه برآمد و در این راه مبالغۀ فراوان کرد، به طوری که «هر کس زهگیر در شست داشت، شستش را بریدند و زهگیر را بیرون آوردند».

از صفحۀ 162 و 163 کتاب «اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشت های تفضیلی» (جلد اول)، به اهتمام دکتر عبدالحسین نوائی. چاپ سوم، انتشارات زرین، تهران، 1367 هجری شمسی